ook zij, zouden niet het recht erlangen, zooals in Zwitserland eene volksstemming in het leven te roepen. Alleen het uitvoerend gezag zou de macht krijgen tot een volksstemming zijn toevlucht te nemen. Iets dergelijks, zeide men, heeft nooit bestaan in eene constitutioneele monarchie, onder een parlementair stelsel; een volksstemming is in onze moderne tijden slechts gebruikt als plebisciet door de Keizerlijke dictatuur en wij weten wat daarvan de gevolgen zijn geweest. Het stelsel, waaronder wij leven, sluit de onmiddellijke wetgeving door het volk uit. En thans zou men den Koning de macht geven iets door een volksstemming te doen vaststellen (de faire statuer par un plébiscite)? Het zou een noodlottig geschenk wezen, hetwelk men aan het Koningschap ging aanbieden. »L'application d'un telle mesure", zoo heet het verder, »renverserait toute l'économie du régime représentatif et parlementaire. Ce régime repose sur une sélection faite par les électeurs de ceux qui peuvent le mieux les représenter. Ceux-ci sont investis de plein-pouvoir. Ils doivent statuer sous leur responsabilité sur tout ce qui intéresse l'État. Ils n'ont pas en référer. Ils sont soumis au jugement de leurs électeurs, soit en cas de dissolution,

soit à l'expiration du terme assigné aux pouvoirs qui leur sont confiés. Consulter d'avance le corps électoral sur des questions qui doivent être soumises à ses représentants, c'est en réalité enlever toute liberté à ceuxci. Si la mesure qu'ils jugent bonne a été condamnée par le plébiscite, ils seront paralysés, s'ils la jugent mauvaise, ils seront en quelque sorte condamnés à la subir."

Zoowel het beroep op het kiezerscorps vóór het indienen van een wetsontwerp als na het aannemen van een ontwerp wordt dus hier bestreden onder deze leuze, dat daardoor de vertegenwoordigers in eene minder beteekenende positie worden gebracht. Ja, erger dan dit: de bestrijders aarzelen niet te zeggen: >>Un pouvoir de ce genre exercé dans toute sa plénitude, peut équivaloir à la suppression des Chambres."

Daarnaast worden de algemeene bezwaren tegen de directe volkswetgeving als zoodanig ontwikkeld. Voor vele maatregelen, zoo lezen wij, wordt geëischt politiek inzicht, eene zekere kennis om vooruit te kunnen zien wat het gevolg van dien maatregel zal zijn; ingewikkelde voorschriften, welke door de menigte gemakkelijk miskend worden, beginselen waarvan deze de

draagkracht niet kan begrijpen, dat geheele samenstel van politieke handelingen, welke aangewend worden om moeilijke quaesties in den vorm eener wet te gieten, wordt aan eene mislukking blootgesteld, wellicht ten gevolge van opgezweepte hartstochten, indien voorschriften aan eene volksstemming werden voorgelegd. Raadpleegt men de menigte over de noodwendigheid der nationale verdediging, de nuttigheid van uitgaven ten behoeve van forten, over de wenschelijkheid van het houden van koloniën, dan is het zeker, dat deze voorstellen zullen verworpen worden. Indien men aan eene volksstemming zou voorleggen het aanleggen van spoorwegen, de tusschenkomst van den Staat in hunne organisatie, beiden zouden worden afgewezen. Hiertegen doet niet af, dat het uitlokken van dit Referendum facultatief is. Immers het uitvoerend gezag zal niet vrij zijn zijne toevlucht daartoe te nemen. De pressie van de zijde der publieke opinie, de politieke partijen zullen de Regeering aanzetten in een bepaald geval den Koning over te halen, daarvan gebruik te maken, en indien de Regeering weigert, zal men haar beschuldigen, dit uit vrees te hebben nagelaten. Wanneer deze bedreiging eenmaal ingang heeft gevonden, zal de

Regeering gevaar loopen niet meer die parlementaire meerderheid te vinden, die haar steunen moet in de uitoefening harer regeeringstaak. Al moge ook, zoo vervolgt men, aan het Referendum van een door de Kamers aangenomen voorstel minder bezwaar aankleven, dan aan dat, vóór de indiening der ontwerpen ingesteld, wijl bij het eerste het kiezerscorps door de parlementaire debatten is ingelicht, in beide gevallen schaft men niettemin zonder noodzakelijkheid het vertegenwoordigend stelsel af, om er de directe volkswetgeving voor in de plaats te stellen. Het is iets kwaads stellen in de plaats van het goede dat men heeft. Thans heeft de Koning het recht zijne sanctie te weigeren, en indien hij het kiezerscorps wil raadplegen, de Kamers te ontbinden. De voorgestelde regeling daarentegen ware voor den Koning een afstand van de rechten der uitvoerende macht; het is eene vermindering zijner bevoegdheid. Wanneer dit beginsel eenmaal is aangenomen, zal het niet meer mogelijk zijn het Referendum met wetgevende kracht te ontwijken, en alsdan komt men hoe langer hoe meer tot de wetgeving door het volk.

Van de zijde der verdedigers van de Regeeringsdenk

beelden werd hiertegen aangevoerd, dat men niet kon inzien welke bezwaren en gevaren verbonden kunnen zijn aan het recht, den Koning toe te kennen, het volk te raadplegen. Immers niet op wantrouwen, maar op vertrouwen in het oordeel van het volk behoort de democratie te zijn opgetrokken. Gerust kan men aannemen, dat het kiezerscorps in staat is te antwoorden met »ja" of »neen" op de hem gestelde vragen. Hadden de tegenstanders nauwkeurig de bedoeling der Regeering en de waarde van het voorstel nagegaan, zoo zouden zij niet geaarzeld hebben het voorstel te steunen. Heeft namelijk dit voorstel eene verandering van regeerstelsel op het oog? Is het de bedoeling door het Referendum de wet in het leven te roepen? Zal de verantwoordelijkheid der Kroon in het spel komen? Wenscht dit alles de Regeering en stelt zij dit voor? Geenszins. Er is in het geheel geen quaestie van dat het kiezerscorps een wet zal hebben aan te nemen of te verwerpen. Het voorgestelde Referendum geeft alleen den Koning het recht het kiezerscorps te raadplegen; hetzij over een beginsel hetwelk men zich voorstelt in de wetgeving te plaatsen; hetzij ten aanzien van een wetsvoorstel, dat door Kamer en Senaat reeds